Yatırım Yapmaya Başlarken Bilmeniz Gerekenler

Seans nedir?

Bir menkul kıymetin ilgili olduğu piyasa ve pazarlarda, işlemlerin başlatıldığı an ile işlemlerin bitirildiği an arasında geçen süreye seans denir. Aynı pazarda ve aynı yöntemde işlem gören tüm menkul kıymetlerin seansı aynı anda başlar ve biter.

Lot nedir?

Bir sermaye piyasası aracının, kendisi veya katları ile işlem yapılabilecek asgari sayısını veya değerini ifade eder. Hisse senedi piyasasında işlem birimi olarak lot kullanılır. Kural olarak 1 lot, 1 adet payı veya 1 TL nominal değerli payı ifade eder. Varant-sertifika piyasasında 1 lot 1 adet varantı-sertifikayı ifade eder.

Ağırlıklı ortalama nedir? Nasıl hesaplanır?

Bir sonraki seansta uygulanacak baz fiyatın hesaplanması, payın miktar ağırlıklı fiyatına göre olur. Payların ağırlıklı ortalama fiyatları hesaplanırken, fiyatı tescil edilen normal emirlerin karşılaşması sonucu değişik fiyattan ve miktarlardan gerçekleşen işlemler dikkate alınır. Fiyatın tescil edilmesi için işlemin lot işlemi olması yani özel emir işlemi şeklinde olmaması gerekir.

İşlem miktarı ne demektir?

Bir piyasada, bir seansta ya da belli bir dönemde alınıp satılan (el değiştiren) menkul kıymet adedidir. Borsa'da, her işlem günü, her iki seansın işlemleri için ayrı ayrı pay bazında işlem miktarı yayımlanır. Farklı pazarlarda işlem gören menkul kıymetlerin gerçekleşen işlem miktarları toplandığında, piyasanın o günkü işlem miktarı ortaya çıkar.

İşlem hacmi ne demektir?

Gerçekleşen her sözleşmedeki işlem miktarı ile işlem fiyatının çarpılması sonucu bulunan hacimdir. Tüm payların işlem hacimleri toplamı, pay piyasasının toplam işlem hacmini oluşturur.

BIST 30, BIST 50 ve BIST 100 endekslerinde yer alacak payların seçimi nasıl yapılır?

Payların endekslere alınabilmesi için değerleme dönemi sonu itibarıyla A veya B listesinde yer almaları şarttır. C ve D listesinde yer alan paylar endekslere dahil edilmez.

BIST 30, BIST 50 ve BIST 100 endekslerinin kompozisyonu Ulusal Pazar’da işlem gören şirketlerle, Kurumsal Ürünler Pazarı’nda (KÜP) işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının paylarından oluşur.

Payların endekslere alınabilmesi için, değerleme dönemi sonu itibarıyla Borsa İstanbul’da en az 60 gün süreyle işlem görme şartı aranır. Halka arz edilen kısmın piyasa değeri 1 milyar TL’den veya Ulusal Pazar’daki dolaşımdaki payların toplam piyasa değerinin %1’inden daha büyük olması nedeniyle değerleme dönemi içinde endekslere dahil edilen paylar için ise 60 gün süreyle işlem görme şartı aranmaz.

Birden fazla grup payı ayrı sıralarda işlem gören şirketlerin, sadece bir grup payı endekslere dahil edilir.

Endekslerde yer alacak payların seçimi aşağıdaki gibi yapılır:

Paylar, değerleme dönemi sonu itibarıyla fiili dolaşımdaki payların piyasa değerlerine göre ve değerleme dönemindeki günlük ortalama işlem hacimlerine göre büyükten küçüğe doğru sıralanır. En son sıralama ise aşağıda açıklandığı şekilde yapılır.

Her iki listede; birinci sırada yer alan pay varsa son listede ilk sıraya konur. Her iki listede; birinci sırada yer alan pay yoksa, ilk iki sıra içinde yer alan pay olup olmadığına bakılır. Son listede ilk sırada yer alacak pay belirleninceye kadar bu işlemler tekrarlanır. Son listede ilk sıraya konulacak payın belirlenmesinden sonra yukarıdaki işlem takip eden sıralar için tekrarlanır. Her iki listede ilk n sıra içinde olma şartını sağlayan iki payın bulunması halinde piyasa değeri büyük olan son listede daha üst sıraya konur.

Yapılan son sıralamada en üst sırada yer alan paylardan başlanarak ve endekslere alınmak veya çıkarılmak için gereken en üst ve alt sıralar da göz önünde bulundurularak endekslere seçim yapılır.