Tahvil/Bono (DİBS, ÖST, Eurobond)

Tahvil, 1 yıldan uzun vadeli borçlanma senetleri için kullanılan bir terimdir.

Şirketler ya da devletler tahvil karşılığında tahvil alıcısından uzun vadeli borç temin etmiş olurlar. Tahvil alıcısı, yani tahvili elinde bulunduran yatırımcı ise devlet ya da şirketin alacaklısı konumundadır.

Tahvil ve bono düşük riskli yatırım araçlarıdır.

Bono, şirketlerin kendilerine yabancı gelir sağlamak amacıyla çıkardıkları vadesi 2 aydan az 12 aydan fazla olmayan kıymetli evraktır. Bonoları çıkartan şirketlerin de ilk amaçları diğer kıymetli evraklarda olduğu gibi kendilerine finansal gelir sağlamaktır. Bono da tahvil gibi yatırımcısını alacaklı kılar. Şirket ise yatırımcıya borçlu olur.

Tahvil ve bono düşük riskli yatırım araçlarıdır.

Değişken ya da sabit tahvil ve bono faiz oranları ile yatırımcı, devlete veya işletmelere borç vererek vade sonunda faiz getirisi elde eder. Bono ve tahvil faizi ve fiyatları, arz ve talebe göre tahvil piyasasında belirlenir. Halka arz edilen banka bonolarında bono hesaplama işlemleri, vade sayısı ve iskonto oranına göre yıllık bazda yapılır.

Yatırımcının, yatırım yapmayı düşündüğü değerli kağıdın özelliklerine hakim olması önem taşır. Vade tarihi, kazanç oranı, faiz ödeme tarihi, toplam faiz ücretleri, sermaye oranı, karlılık bilgisi gibi önemli bilgilerin üzerinden durulması gerekir. Yatırımcının nakit ihtiyacı gibi durumları göz önünde bulundurarak uzun ya da kısa vadeli yatırımların hangisini tercih etmesi gerektiğine de karar vermesi önemlidir. Karar aşamasında piyasa koşulları, risk faktörleri gibi unsurlar göz önünde bulundurulmalıdır.

Bono çeşitleri arasında hazine ve devlet bonosu, finansman bonosu, banka bonoları ve değerli maden bonoları gibi farklı bonolar yer alır. Bu çeşitlilik, amaç ve kurum gibi unsurlara göre oluşur. İşlem yapacağınız bono çeşitlerinden size uygun olanı özelliklerini inceleyerek tercih edebilirsiniz.

Tahvil eğer üzerine yazılı olan değerinden yani nominal değerinden daha az bedelle piyasaya sürülüyor ise buna primli tahvil adı verilir.

Özellikle mevduat yatırım aracından daha avantajlı ve yüksek getiri sağlayabilen yatırım araçlarıdır. Yatırımlarını orta ve uzun vadede değerlendirerek güvenli ve sabit bir getiri elde etmek isteyen müşterilere yöneliktirler.

Diğer avantajı, tahvil ve bonolar ister devlet veya hazine olsun ister özel olsun vade bitimine kadar elinizde tuttuğunuzda, anapara ve faizin size geri ödenmesinin garanti olmasıdır.

Yatırımcı vade sonuna kadar Tahvil/Bono'yu elinde tutarsa elde edeceği getiri sabittir. Eğer vade sonu gelmeden satış yoluna giderse, satış yaptığı zamanki piyasa koşulları elde edeceği karı veya zararı belirleyecektir. Faiz oranlarının düşmesi (fiyatların artması) durumunda beklenilenden daha yüksek kar elde edilebileceği gibi, faiz oranlarının yükselmesi (fiyatların düşmesi) durumunda beklenenden daha az hatta zarar durumu ile de karşı karşıya kalınabilir. Dikkat edilecek en önemli konulardan biri budur.

Kişinin risk algılamasına göre portföyde tahvil/bono oranı azaltılıp yükseltilebilir. Bu yüzden risk almak istemeyen ve az ama sabit getiri elde etmek isteyen yatırımcılar için önerilir. Risk dağılımı yapılmak istenen bir portföyde tahvil/bono bulundurulması yararlı olacaktır.

Tahvil/bono almak isteyen bir yatırımcı öncelikle elinde bulunan bakiyeyi ne kadarlık bir süre içerisinde değerlendirmesi gerektiğini belirtmesi gerekmektedir. Yakın zamanda nakit ihtiyacı içerisine girebilecek bir yatırımcının uzun vadeli bir yatırım aracına yönelmesi doğru olmayacaktır. Bunun yanısıra tercih yapılırken, piyasa koşulları ve risk faktörü de karar verilirken değerlendirilemesi gereken bir diğer önemli faktördür. Risk algılasının arttığı dönemlerde uzun vadeli borçlanma senetlerinden ziyade daha kısa vadeli tahvil/bonoların seçilmesi daha avantajlı olacaktır.