FİYAT
Fiyat bir malın değişim rasyosudur. Bu rasyo hesaplanabilen ya da hesaplanamayan birçok değişkenin reaksiyona girerek etkilediği bir sonuçtur. Gerçekte organize ikincil piyasalarda oluşan fiyatın doğru olup olmadığını anlamaya çalışmak teknik analizin reddettiği bir kavramdır.
Hisse senedi fiyatlarını tahmine yönelik geleneksel iki yaklaşım vardır.
Sabit Baz Teorisi (Firm foundation theory)
Fiyat gelecekteki beklentilerden kapsamlı bir analizle belirlenen bir gerçek değerdir. Bu durumda belirlenen bu fiyatla piyasa fiyatı arasındaki fark alım satım için kullanılır. John B .Williams, bu teoriyi temettü gelirlerine dayandırarak indirgeme yöntemi ile hisse senedinin gerçek değerinin bulunmasını önermiştir.
Gökyüzündeki Kaleler Teorisi (Castles in the air theory)
John Maynard Keynes'e göre; profesyonel yatırımcılar enerjilerini modeller kurarak gerçek değerleri hesaplamaya harcamak yerine yatırımcı topluluğunun gelecekte nasıl davranacağına ve iyimser dönemlerde ümitlerini gökyüzündeki kaleleri kurmaya nasıl yöneleceklerine harcamalıdırlar. Keynes hisse senedi piyasasında oynamayı bir gazete tarafından organize edilen güzellik yarışmasına benzetir. Bu yarışmada yüz aday arasından altı en güzel yüzü grup olarak en yakın tahmin edene büyük ödül verilecektir. Burada seçme yöntemi çoğunluğun neyi seçeceği üzerine kurulmalıdır, kişisel tercih üzerine değil.
Aptal Teorisi (Greater Fool Theory)
Herkes hisse senedini bir başkasına daha yüksek bir fiyattan satmak için satın alır. Hiçbir gerçek sebep yokken bile sadece kitle psikolojisi ile daha yüksek fiyat ödemeye istekli kimseler bulunduğu sürece fiyatlar yükselecektir. Böyle bir dünyada her zaman daha aptal birini bulmak mümkündür ve ileride gerçek değerinin beş katını veren bir alıcı bulunabilecek bir senet için şimdiden iki katını vermek doğru bir yaklaşımdır. Bütün bunlara rağmen hisse senedi fiyatlarının tamamen rastgele olmadığı tespit edilmiş ve Eugene Fama tarafından Etkin piyasalar teorisi (efficient market theory) geliştirilmiştir. Bir piyasa tam etkin ise tüm bilgiler fiyata yansımıştır ve böyle bir piyasada alım satım yaparak kar etmek mümkün değildir.
Bireyler topluluk içinde bağımsız olduklarında davrandıklarında farklı davranırlar. Bireysel davranış kolay tahmin edilemediği gibi topluluk davranışı daha kolay tahmin edilir. Gustav Le Bon The Crowd adlı (1895) kitabında topluluklarda biriken doğal idrak değil aptallıktır der. Topluluklar şirketlerde, futbol takımlarında, ordularda ve finansal piyasalarda bulunabilir.
İnsanın evrensel kurallara uyma ve daha büyük bütünlere katılma ihtiyacı sosyal ekonomik siyasi faaliyetlerinin anlaşılmasında önemli bir anahtardır.
Sonuç olarak piyasadaki büyük hareketler yatırımcıların büyük çoğunluğunun piyasadaki büyük gelişmeleri tam olarak tahmin edememelerinin sonucudur.
Başarılı bir yatırım için kural diğer yatırımcıların ne yaptıklarını ve ne söylediklerini yakından izlemek ve yaptıklarının tersini yapmaktır. Başarılı yatırımcıyı topluluk baskısından uzak tutan bu kural rasyonel olmayan çevreye karşı rasyonel bir yaklaşımdır.
Grafik Çeşitleri
Mum (candlestick) Grafik
Bar Grafik
Line Grafik
Sıfır Çarpı (Point&Figure) Grafik
KIRILMA
Küçük desteğin (direncin) kırılması orta, orta desteğin kırılması büyük trendin değişiminin ilk sinyallerini verir.
GRAFİK FORMASYONLARI
DÖNÜŞ FORMASYONLARI (REVERSAL PATTERN)
Omuz Baş Omuz
İkili Dip ve Tepe
Elmas (Diamond)
OMUZ BAŞ FORMASYONLARI
Düz
Trend dönüşüm formasyonlarıdır. Zirveden geri dönüşlerde sol omuzda işlem hacmi en yüksek seviyede kafa bölgesinde. Fiyat seviyesi sol omuzdan daha yüksek fakat hacim aynı yada daha düşük.
Sağ omuz hacim kesinlikle sol omuzdan daha düşük fiyat seviyesi sol omuz hizasında ya da daha düşük.
Fiyatlar boyun çizgisinin (neck line) daha altına iniyor. Kırılma başladı.
Kırılmadan sonraki fiyat hareketi ve ölçme (Measuring formula) genel piyasa trendi baş ve omuzları tamamlayan piyasa trendi ile dönerse boyun çizgisi kırıldıktan sonra yüksek hacimle fiyatlar aniden düşmeye başlayacaklardır. Boyun çigisi kırıldıktan sonra eğer işlem hacminde önemli artışlar olmaz ise fiyatlar hemen ve hızle düşmez. Fiyatlar boyun çizgisinin altına bir miktar düştükten sonra (pull back) yukarı döner. Bu son nefesten sonra fiyatlar ani düşer ve hacim artar. Baş ve omuz tamamlandıktan sonra fiyatlar ne kadar düşer? Başın üst seviyesinden boyun çizgisine olan mesafe ölçülür. Sağ omuz tamamlandıktan sonra fiyatların boyun çizgisini kırmasından sonra en az düşüş hedefi eşit mesafedir.
Ters
Ters omuz baş omuz formasyonu ile düz arasındaki temel ayırım işlem hacminde ortaya çıkar.
Çoklu Baş Omuz
Genellikle yaklaşık eşit büyüklükte iki sol omuz, bir baş ve iki sağ omuzdan oluşur. Omuzların sayısının ikiden fazla olduğu örneklerde bulunur.
ÜÇGENLER (TRIANGLES)
Üçgen formasyonlar hem dönüşüm hem de konsolidasyon formasyonu olarak görülürler.
Simetrik üçgen
Yükselen üçgen
Düşen üçgen
Üçgen Formasyonları
Dikdörtgenlerde simetrik üçgenlerde olduğu gibi fiyatların ne yöne kırılacağı önceden bilinemez. Ancak, ihtimaller dikdörtgenin bir konsolidasyon oluşumu şeklinde gelişmesi dolayısıyla daha önceki trendin kırılmasından ziyade devam etmesi lehinedir. Simetrik üçgen “ şüphenin resmi” dikdötgen de "çatışmanın resmi"dir.
TEMEL TRENDLER
Boğa piyasası
1. aşama: Durgun olan piyasanın değişmeye başladığını sezen akıllı yatırmcıların, cesareti kırılmış ve sıkıntıya düşmüş yatırımcılar tarafından değerinin çok altında satılan senetleri topladığı toplama (accumulation) dönemi. Bu safhada şirketlerin mali tablo ve raporları hala kötüdür, halktan hiç ilgi yoktur.
2.aşama: Ekonomik trendlerin iyileşmeye başladığı ve işlemlerin arttığı safha. Teknik analistin en fazla kazanabileceği dönemdir.
3.aşama: Halk hücum etmiş ve hacim patlamıştır. Bu aşamanın sonlarında işlem hacmi artmaya devam eder ama yatırım değeri olmayan düşük fiyatlı hisseler hızla düşmeye başlar.
Ayı piyasası
1.aşama: Boğa piyasasının son dönemine rastlayan elden çıkarma (distiribution) safhasıdır.
2.aşama: Panik aşamasıdır, alıcılar azalır satıcılar aceleci davranır. İşlem hacmi yüksek oranda artarken fiyatların düşme trendi hemen hemen dikey olur. Panik safhasından sonra uzun süre ikinci bir canlanma dönemi ya da yatay piyasa olur.
3.aşama: Bu aşamada artık az da olsa alışlar başlamıştır. Tüm kötü haberler ortadan kalktığında sona erer.
İKİNCİL TRENDLER
Temel trendleri durduran reaksiyon trendleridir. Üç hafta ve bir kaç ay arasında oluşurlar. Genellikle temel trendde daha önce kaydedilen yükseliş veya düşüşün üçte birinden üçte ikisine kadar geri dönerler.
KÜÇÜK TRENDLER
Aldatıcı küçük ve çok kısa süreli dalgalanmalardır.